Jak radzić sobie z syndromem DDA?

Według różnych rankingów w Polsce liczba osób uzależnionych od alkoholu waha się w granicach 600-800 tys. Około 3 milionów osób spożywa alkohol na poziomie ryzykownym lub nawet szkodliwym. W tej sytuacji nie powinien dziwić fakt, że liczba Dorosłych Dzieci Alkoholików szacowana jest na 1 do nawet 5 milionów przypadków. Problem radzenia sobie z syndromem DDA dotyczy nie tylko osób, u których on występuje, ale też ich partnerów. 

Życie z DDA i życie z DDA jest bardzo trudne. Szczególnie wtedy, gdy osoba cierpiąca na syndrom DDA nie a świadomości, co się z nią dzieje. 

Osoby DDA odwlekają decyzję o podjęciu terapii 

Osoby z syndromem DDA bardzo niechętnie decydują się na podjęcie terapii. Tymczasem podjęcie terapii – jak przekonuje specjalista z  prywatnego ośrodka leczenia uzależnień “Moje Życie” – jest jedynym skutecznym rozwiązaniem problemu:  – Nie wszystkie dzieci pochodzące z rodzi z problemem alkoholowym w dorosłym życiu staną się DDA i będą wymagały profesjonalnej pomocy terapeutycznej. Wiele takich osób jest w stanie samodzielnie rozpoznać i nazwać swoje problemy, a w efekcie potrafi dobrze funkcjonować w pracy i rodzinie oraz w środowisku społecznym. Jeżeli jednak mamy duże problemy z wyrażaniem emocji, jeżeli cierpimy z powodu niskiej samooceny, nie jesteśmy w stanie nawiązać trwałych kontaktów z otoczeniem czujemy się osamotnieni, często nawet wykluczeni i odrzuceni – to może być znak, że mamy do czynienia z syndromem DDA. W takiej sytuacji jedynym wartym polecenia posunięciem jest zwrócenie się o pomoc do psychoterapeuty. 

Osoby z syndromem DDA rzadko z własnej inicjatywy podejmują terapię. Motywacją do nawiązania kontaktu z ośrodkiem odwykowym są ważne, przełomowe wydarzenia w życiu, takie jak porzucenie przez partnera czy narodziny dziecka. Jeżeli nie nastąpi żaden wstrząs, DDA stosują strategie zaprzeczania, fantazjowania oraz wyparcia i racjonalizacji.  

Sposoby radzenia sobie z bólem: wyparcie, zaprzeczenie, racjonalizacja i izolacja 

Dziecko dojrzewające w rodzinie z problemem alkoholowym tworzy mechanizmy obronne, których celem jest wprowadzenie do życia namiastki porządku i sensu. Dziecko stara się zmniejszyć cierpienie związane z brakiem stabilizacji, poczuciem wstydu i poniżenia, życiem w kłamstwie i permanentnym zaprzeczaniu własnym uczuciom. Osoba z syndromem DDA wypiera wspomnienia z dzieciństwa, zaprzecza faktom i próbuje racjonalizować wydarzenia, które spowodowały traumę. Częstym sposobem łagodzenia bólu jest też oddzielanie faktów od towarzyszących im emocji: osoby DDA doskonale pamiętają fakty z dzieciństwa, lecz unikają wiązania ich z uczuciami, które towarzyszyły konkretnym wydarzeniom. Izolowanie emocji pozwala uśmierzyć ból psychiczny. 

5 strategii DDA 

Dorastając w rodzinie z problemem alkoholowym, dziecko w ramach obrony przed traumatyzującym zachowaniem rodziców, zaczyna odgrywać różne role. Najbardziej popularne, to bohater rodziny, niewidzialne dziecko, kozioł ofiarny i błazen. Dziecko stara się przezwyciężyć niszczącą psychicznie sytuację dążąc do perfekcjonizmu, stając się “przezroczyste”, skupiając na sobie agresję otoczenia lub starając się rozładować napięcie przymilnością i poczuciem humoru.  

Osoby z rodzin z problemem alkoholowym, które nie zdecydowały się podjąć terapii DDA, w dorosłym życiu na różne sposoby próbują radzić sobie z przeszłością. Wyróżnia się 5 podstawowych strategii, których celem jest odcięcie się od przeszłości: 

1. rodzina zastępcza – DDA próbują w dorosłym życiu nadrobić braki z dzieciństwa, czyli zapewnić sobie kompensację braku opieki, wsparcia i miłości ze strony rodziców – w rolach zastępców dysfunkcyjnych rodziców “obsadzani” są teściowie, partnerzy życiowi, a nawet własne dzieci, 
2. Zosia-Samosia – ta strategia oparta jest na zaprzeczaniu winie rodziców: brak troski i ciepła tłumaczony jest faktem, że w dzieciństwie nie lubiliśmy przytulania – DDA zaprzecza doznanym krzywdom, nie pozwala sobie na łzy i smutek, które traktuje jako oznakę słabości, 
3. bóle fantomowe – ból fantomowy to zjawisko odczuwania fizycznej dolegliwości ze strony kończyny, która została amputowana – osoba z syndromem DDA “amputuje” traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa, a odczuwany ból psychiczny i poczucie krzywdy są karą za niewłaściwe zachowanie, 
4. proteza – DDA nie zaprzecza złu, które miało miejsce w dzieciństwie, lecz jednocześnie unika przypisywania winy komukolwiek i przyjmuje, że “tak już jest”, “takie jest życie” – DDA uważa, że skoro doświadczyło odrzucenia, to na nie zasłużyło, bo jest “niewydarzone”, nie spełnia oczekiwań, jest niejako w zastępstwie i nie na swoim miejscu, 
5. afirmacja braku – DDA afirmuje swoje potrzeby i brak ich zaspokojenia, domaga się bezwarunkowej akceptacji i wsparcia w cierpieniu, podkreśla fakt niezrozumienia przez otoczenie, często usprawiedliwia stosowanie przez siebie przemocy psychicznej i fizycznej tym, że sami byli ofiarami i nauczyli się przemocowych zachowań od swoich rodziców. 

Oczywiste jest, że niezależnie od tego, która strategia zostanie zastosowana, finałem nie będzie sukces. Wszystkie strategie są sposobem zaprzeczania rzeczywistości i prawdzie, próbą zakłamania przeszłości. Jedynym sposobem rozwiązania problemu jest konfrontacja z przeszłością w ramach prowadzonej profesjonalnie terapii.

Jak zdobyć szanse na dojrzałość? 

Terapia syndromu DDA jest jak najbardziej możliwa, choć nie należy do łatwych i trwa wiele miesięcy, a nawet lat. Leczenie może odbywać się w ramach indywidualnych sesji z terapeutą lub w czasie spotkań w grupie terapeutycznej. Warunkiem powodzenia terapii jest zerwanie z zaprzeczaniem uzależnieniu rodzica lub rodziców. DDA musi porzucić role pełnione w dzieciństwie i zaprzestać stosowania strategii unikania prawdy o własnym dzieciństwie. Tylko w ten sposób może uzyskać szansę na uwolnienie się od zdarzeń dzieciństwa i osiągnięcie autentycznej dojrzałości.